Het project ‘Verduurzamen varkenshouderij door samen leren over stalklimaat’ is met succes afgerond. Het project heeft een jaar lang stalklimaat gemeten bij verschillende varkenshouders in Gelderland. Met behulp van de verzamelde data zijn analyses uitgevoerd en omgezet naar verbeterpotentieel per varkenshouder met het oog op diergezondheid, – welzijn en resultaten. De eindresultaten zullen tijdens een afsluitende afspraak met de varkenshouders besproken worden.

Het doel van dit project was om de relatie tussen stalklimaat en de resultaten van varkens te onderzoeken en praktische handvatten te ontwikkelen voor varkenshouders. Samen met 10 StarFarmers varkenshouders, de vereniging Star Farmers, Connecting Agri & Food en onder begeleiding van DLV Advies zijn er belangrijke inzichten verkregen die kunnen bijdragen aan een duurzamere varkenshouderij.

Begin 2022 zijn bij tien varkenshouders, aangesloten bij StarFarmers, extra Slimme Stal klimaatsensoren geïnstalleerd om waardevolle data te verzamelen over de temperatuur, luchtvochtigheid, en de concentraties ammoniak (NH₃) en CO₂ in de stal. Op de bedrijven is met twee Slimme Stal klimaatsensoren gemeten. Door inzet van twee sensoren kon worden ingezoomd op verschillen tussen afdelingen of stallen. Hierbij werd er bijvoorbeeld nader gekeken naar verschillen in stalklimaat bij verschillende (stal)omstandigheden, of konden wijzigingen in de ene stal of afdeling ten opzichte van de andere worden gemonitord. Hiermee kon meer inzicht worden verkregen om sneller te kunnen sturen op handelingsperspectief. Effecten van het aanbrengen van wijzigingen in één afdeling konden op deze manier worden vergeleken met een controleafdeling.

De deelnemers betreffen één vermeerderingsbedrijf (daar hangen de sensoren bij de gespeende biggen), zes vleesvarkensbedrijven en drie gesloten bedrijven. De verzamelde gegevens zijn gekoppeld aan slachtresultaten en technisch-economische cijfers, zodat invloed van het stalklimaat op de resultaten van de varkens in beeld kon worden gebracht. Thomas Kruders, klimaatadviseur bij DLV Advies, heeft samen met iedere deelnemende varkenshouder doelstellingen voor het project opgesteld en gestuurd op het stalklimaat door monitoring via realtime inzicht in het Slimme Stal dashboard en door tijdens bedrijfsbezoeken hier samen met de varkenshouder stappen in te nemen.

Invloed van management en stalsystemen
De resultaten van de verzamelde data zijn geanalyseerd door Kristel Mulder, werkzaam bij Connecting Agri & Food. Er werden relatief grote verschillen in stalklimaat gevonden tussen bedrijven, maar ook tussen stallen en zelfs tussen afdelingen van dezelfde stal. Dit bood mooie handvatten om hier nader op in te zoomen. Hierbij is onder andere gekeken naar het effect van stalsysteem en verschillende managementmaatregelen op het stalklimaat.

Zowel het ventilatiesysteem als het materiaal waaruit de (tussen)wanden bestaan, spelen een cruciale rol bij stalklimaat. Bedrijven met betonnen wanden scoorden bijvoorbeeld beter op de klimaatparameters ammoniak en temperatuur. “Een goed ontworpen stal heeft directe voordelen voor de groei en gezondheid van varkens.” vult Thomas Kruders aan.

Emitterend oppervlak van de vloeren
Zoals verwacht heeft ook het emitterend oppervlak van de vloeren een significant effect op de ammoniak-waardes in de stal. Hoe groter het emitterend oppervlak, hoe hoger de ammoniak-waardes. “Vooral bij stallen met combiroosters zien we vaak hogere ammoniak-waardes”, zegt Thomas Kruders. “In deze stallen is het emitterend oppervlak relatief hoog en kan het verlagen van deze waardes lastiger zijn. Managementmaatregelen, zoals voermaatregelen, kunnen dan oplossingen bieden.”

Effect van zuur voeren
Bij bedrijven die zuurproducten voerden, dit waren met name bedrijven die CCM (corn cob mix) voerden, werden lagere NH3-waardes gemeten in vergelijking met bedrijven die geen zuurproducten voerden. Een interessant resultaat met het oog op potentiële managementmaatregelen.

Seizoenseffecten op stalklimaat en dierprestaties
Tijdens het project is ook gekeken naar de relatie tussen de gemeten stalklimaatparameters en dierresultaten. Naast de overall resultaten is onderscheid gemaakt in ‘zomer’- en ‘winter’-resultaten. In de zomer was te zien dat bedrijven met lage CO₂-waardes een hogere groei per dag hadden dan bedrijven met hogere CO₂-waardes. Rondes met lage NH₃– en CO₂-waardes en minder temperatuurschommelingen (dus een stabiel klimaat), lieten in de slachtresultaten hogere spierdiktes en minder opmerkingen aan de slachtlijn zien (waaronder long en pleuritis). Bij rondes met gemiddeld lagere NH₃-waardes in de zomer was er tevens minder uitval.

In de winter zijn de resultaten minder eenduidig. Kristel vertelt: “We zien grote verschillen in stalklimaat en dierprestatie tussen bedrijven. Als we voor analyse alle data bij elkaar voegen, kunnen effecten tegen elkaar wegvallen of tegenstrijdigheden ontstaan. Het is daarom belangrijk om de data goed te begrijpen en te interpreteren”

Toekomstige richtingen
Het project heeft aangetoond dat een stabiel stalklimaat essentieel is voor de groei en het welzijn en de gezondheid van varkens. De inzichten die zijn verkregen door het meten met een extra Slimme Stal klimaatsensor, bieden praktische handvatten voor varkenshouders om hun stalsystemen en managementpraktijken te optimaliseren. Dit zijn veelal ‘op maat’ inzichten, zoals het verhangen van de voeler van het klimaatsysteem naar de juiste plaats, het optimaliseren van klimaatinstellingen, of een praktische aanpassing in de stal, zodat de luchtstroom goed loopt of de inhoud van de afdeling beter wordt benut. Het project laat zien dat het waardevol is om de complexe relaties tussen verschillende klimaatomstandigheden en dierprestaties beter te begrijpen, vooral met betrekking tot seizoens- en bedrijfsspecifieke effecten.

Het project ‘Verduurzamen varkenshouderij door samen leren over stalklimaat’ heeft waardevolle kennis opgeleverd die kan bijdragen aan een duurzamere en efficiëntere varkenshouderij. Door de extra klimaatsensor konden sneller wijzigingen worden doorgevoerd en konden afdelingen of stallen met elkaar worden vergeleken. Met de opgedane inzichten en persoonlijke begeleiding van een klimaatadviseur maken varkenshouders betere keuzes om het stalklimaat te optimaliseren, wat uiteindelijk leidt tot gezondere dieren, een hoger dierenwelzijn en betere bedrijfsresultaten.

Meer weten?
Voor meer informatie over dit project of de onderwerpen in dit artikel kan contact opgenomen worden met Thomas Kruders van DLV Advies of met Jaap Kreuger van StarFarmers. Zij helpen graag om de antwoorden op uw vragen helder te krijgen.

Het project is mede mogelijk door steun van de provincie Gelderland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland